Yazar: tengriallahdegildir

Sorgula Araştır Fikir oluştur.

Makale Özeti

(Şanlı Kardinal için)

Sapkınlıkların ve yanlış dini öğretilerin yazıya geçirilmesinin yararlı mı yoksa zararlı mı olduğuna dair bir tartışmayı ele alır. İki ana görüş ortaya konmaktadır:

1. Yazıya Geçirilmesine Karşı Olanlar:
   • Bu kişiler, sapkınlıkların hatırlanmasının zararlı olduğunu savunur.
   • Bu tür konuların belgelenmesinin ahlaki yozlaşmaya yol açabileceğini, özellikle de gençler veya deneyimsiz kişiler için tehlikeli olabileceğini öne sürerler.
   • Epiphanius gibi eski yazarların bazı mezheplerin şehvetli ve sapkın yönlerini açıkça dile getirmesi eleştirilir.
   • Bu görüşe göre, bu metinler unutulmalı, mümkünse sadece Yunanca orijinalinde kalmalı ve sadece ileri düzeydeki okuyuculara açık olmalıdır.
2. Yazıya Geçirilmesini Savunanlar (Yazarın Görüşü):
   • Yazar, bu sapkınlıkların yazıya geçirilmesi ve ifşa edilmesinin gerekli olduğunu savunur.
   • Çünkü bunlar yazıya geçirilmediğinde, sapkınlık gizli kalmakta ve daha kolay yayılmaktadır.
   • Doğru bilgiyi bilen, sapkın düşüncelerin eskiden beri nasıl mahkûm edildiğini öğrenen kişi, eninde sonunda inatçılığından vazgeçer ve hatasını kabul eder.
   • Yazılı belgeler sayesinde, sapkınlıklar açıkça teşhir edilir, böylece hakikat savunulur ve tehlikeli düşüncelerle mücadele edilir.

Sonuç:

Sapkınlıkların yazılı olarak kayda geçirilmesinin, onların daha geniş kitlelere yayılmasını engellemek ve doğru inancı savunmak adına önemli bir araç olduğunu savunur. Bu, hem tarihsel bilinci korumak hem de dini otoritenin gücünü göstermek açısından gerekli görülmektedir.

EPIPHANII CONSTANTIÆ, SIVE SALAMINIS IN CYPRO , EPISCOPI , OPERA OMNIA

 Baudeloo Kütüphanesi,

EPIPHANII CONSTANTIÆ, SIVE SALAMINIS IN CYPRO , EPISCOPI , OPERA OMNIA 

in duos Tomos diſtributa. 

DIONTSIVS PETAVIVS AVRELIANENSIS, SOCIETATIS FEST

Theologus ex veteribus libris recensuit, Latinè vertit , Animaduersionibus illustrauis.

 CVM INDICIBVS NECESSARIIS. PARISIIS ,

  M. DC XΧΙΙ. CVM REGIS PRIVILEGIO

  522      1095

KIBRIS’TA CONSTANTINUS’LU YA DA SALAMİS’Lİ EPİFANİ, PİSKOPOS, TÜM ESERLER

İki cilt halinde yayınlanmıştır.

DIONTSIVS PETAVIVS AURRELIANENSIS, TOPLUM FESTİVALİ

İlahiyatçı eski kitapları inceliyor, onları resimli yorumlarla birlikte Latinceye çeviriyordu.

100 GEREKLİ ENDİKASYON. PARİS’TE,

M.DG XXII. KRALIN AYRICALIĞI

En açıklayıcı ve saygıdeğer D. FRANCIS, S. R., KARDİNAL RVPIFVCALDIO, SILVANECTE PİSKOPOSU, FRANSA’NIN BÜYÜK İLK SENARYOSU VE PARİS’TEKİ SAINT GENOVE RAHIBI’NA.

Melivnse sit, et consultius (Cardinalis Illuſtrißime ) pestiferarum Haereſeon nefaria dogmata consignare literis , an ea tacere penitus , iure inter ſapientes quaeritur. Ac nonnullos minus Sectarum ipſa descriptio, diligens praesertim , et enucleata , delectat. Alij cautione quadam ac delectu opus eſſe iudicant ; ut eae solum praetermittantur, quae aut vetustate iam obſoleuerint, aut insigni fæditate, ac ſpurcitiae contaminatae fuerint. Vtroſque mouet ea cauſſa potißimum : quod cum vniuersè decretorum eiusmodi recordatio perniciosa sit ; tum eorum mortifera contagio , quae obscænae voluptatis lenociniys partim incautos alliciunt, partim inuitos ,ac repugnantes afflatu nihilominus quodam turpitudinis , et odore perfundunt. Quamobrem quòd Epiphanius Gnoſticorum, Basilidianorum, Carpocratianorum , Origenianorum arcanas , ac deteſtandas libidines tam diligenter expreſſerit, non illud quidem viri ſanctißimi sactum , consiliúmque reprehendunt : sed corum omnium memoriaem obliuione conteri fuiſſe ſatius putant; et Graece, uti scripta sunt , relinqui modo , atque à peritioribus duntaxat legi oportere ſtatuunt. Itaque Latinè ut ea nos interpretemur, acpromiscuam flagitiorum conscientiam, communémque faciamus omnibus , probandum minimè esse contendunt. 

(Şanlı Kardinal için) vebalı sapkınlıkların kötü dogmalarını yazıya geçirmek daha iyi ve daha uygundur, ya da akıllılar arasında haklı olarak istendiği gibi, bunlar hakkında tamamen sessiz kalmak daha iyidir ve daha uygundur. Bazıları ise mezheplerin kendilerinin tasvirlerinden, özellikle de dikkatli ve ayrıntılı tasvirlerinden pek memnun değiller. Diğerleri ise bunun bir dikkat ve seçme işi olduğuna hükmediyor; Böylece sadece ya eskimiş olanlar ya da belirgin bir pislik ve pislikle kirlenmiş olanlar göz ardı edilmiş olur. Bu iki sebep de çok güçlüdür: Zira bu tür hükümlerin hatırlanması her bakımdan zararlıdır; sonra, müstehcen zevklerin şehvetli cazibeleriyle kısmen dikkatsizleri, kısmen isteksizleri cezbeden, yine de isyankarlara belli bir pisliğin ve kokunun kokusunu veren ölümcül bulaşıcı hastalıkları. Bu nedenle, Epiphanius’un Gnostiklerin, Basilidyenlerin, Karpokratesçilerin ve Origenesçilerin gizli ve iğrenç şehvetlerini bu kadar gayretle dile getirmesi nedeniyle, onlar aslında o en kutsal adamın kutsallığını ve öğütlerini eleştirmiyorlar: ama hepsinin anısının unutularak yok edilmesinin daha iyi olacağını düşünüyorlar; ve Yunanca, yazıldıkları haliyle, olduğu gibi bırakılmalı ve yalnızca daha deneyimli olanlar tarafından okunmalıdır. Bu nedenle, en azından bunları Latinceye çevirmemiz, suçların karma bir vicdanda toplanması ve bunların herkes için ortak hale getirilmesi gerektiğini kanıtlamamız gerektiğini ileri sürerler.

Il est meilleur et plus recommandable (pour l’Illustre Cardinal) de consigner par écrit les dogmes mauvais des hérésies pestilentielles, ou de garder le silence à leur sujet entièrement, comme on le demande à juste titre parmi les sages. Et certains sont moins satisfaits de la description des sectes elles-mêmes, en particulier de la description minutieuse et détaillée. D’autres le jugent comme un travail de prudence et de sélection ; de sorte que seuls sont ignorés ceux qui sont soit déjà obsolètes à cause de l’âge, soit contaminés par une saleté et une crasse notables. Ces deux raisons sont très puissantes : puisque le souvenir de tels décrets est pernicieux à tous égards ; puis leur contagion mortelle, qui, avec les attraits obscènes du plaisir, séduit en partie les imprudents, en partie les réticents, et pourtant imprègne les rebelles d’un souffle d’une certaine saleté et d’une odeur. C’est pourquoi, parce qu’Épiphane a exprimé avec tant de soin les convoitises secrètes et détestables des Gnostiques, des Basilidiens, des Carpocratiens et des Origéniens, ils ne critiquent pas la sainteté et le conseil de ce très saint homme : mais ils pensent qu’il aurait été préférable que la mémoire de tous soit écrasée par l’oubli ; et le grec, tel qu’il est écrit, devrait être laissé de côté et ne devrait être lu que par ceux qui sont plus expérimentés. Ils soutiennent donc qu’il faut au moins prouver qu’il faut les traduire en latin, qu’il faut faire des crimes une conscience mixte, et qu’il faut les rendre communs à tous.

Contra quos omnes tam Epiphaniys nostri , quàm noſtra etiam caußâ disputandum breuiter exiſtimo. Ac priores quidem illi , quibus totum istud negotium displicet , Haereſeon abstruſa, ac recondita myfteria mandaere scriptis , summum ac fingulare veritati praſidium opinione sua detrahunt. Hoc enim extorquent ; quo naſcentes identidē, ac rediuiuae mendaciorum sectae validißimè propulſari à nobis, euerti que poßint. Est quidem eius, qui in Haereſin vel moliendam, vel tuendam incubuerit, animus in omnem audaciam sine vllo pudore proiectus. Sed nemo est tamen ex illis abſurdarū opinionum patronis, quem non vtcumque conuicti olim erroris , acdamnati pudeat. Sint sanè, uti sunt, ferrei omnes Haeretici : sint peruicaeces : ijdemse in ipso ardore, agitationéque disputandi ad reſiſtendum acriùs fingant: tamen qui id didicerit ; quique certis veterum testimoniis compererit , antè ab antiquis Patribus , et Concilijs, publicoque Christianorum consensu agnita ac repudiata dogmata illa , quàm illi ipsi, quos sequitur, corum interpolatores exiſterent; vix erit, opinor, vllus, cuius niſi frangi, edomarique contumacia potuerit, non languidiores saltem habeat eruptiones , et impetus ; ac paulatim per ſeipsam refrigerata , atque eneruata concidat. Habent igitur hunc fructum commentarij illi, qui de Haeresibus scribuntur, ut in vnaquaque atate fautores perfidiae ac satellites suos in illis , quos quidem erubescant, principes authoresque recognoscant.

Hepsine karşı, hem Epifani’mize hem de kendi davamıza karşı, kısaca tartışacağım. Ve gerçekten, bütün bu işlerden hoşlanmayan eskiler, kendi görüşlerine göre, sapkınlığı, anlaşılması güç ve gizli sırları emrediyorlar, yazıyla hakikatten en büyük ve en yapmacık korumayı ortadan kaldırıyorlar. Çünkü onlar bunu gasp ediyorlar; Böylece yükselen kimlik mezhepleri ve yalanların geri dönüşü bizden en güçlü şekilde uzaklaştırılabilir ve devrilebilir. Gerçekten, sapkınlığa teşebbüs eden veya sapkınlığı savunan bir kimsenin zihni, hiç utanmadan her türlü küstahlığa sürüklenir. Fakat saçma görüşlerin savunucularından hiçbiri yoktur ki, bir kez hata yaptıklarına kanaat getirilsin, mahkûm olmaktan utanmasın. Bütün sapkınlar, oldukları gibi, demirden zırhlı olsunlar: keskin zekalı olsunlar: tartışmanın harareti ve heyecanı içinde kendilerini daha sert bir şekilde direneceklerini hayal etsinler: ama bunu öğrenmiş olan kişi; ve kim ki, kadim insanların kesin tanıklıklarıyla, bu dogmaların, kendisinin izlediği ve bu dogmalara müdahale eden kişilerden önce, kadim Babalar ve Konseyler tarafından ve Hıristiyanların kamusal onayıyla kabul edildiğini ve reddedildiğini keşfetmişse; Sanırım, inatçılığı kırılıp bastırılabilen, en azından daha gevşek patlamalar ve dürtüler göstermeyen kimse pek yoktur; ve yavaş yavaş soğuyup zayıflayarak çöker. Bundan dolayı, sapkınlıklar hakkında yazılan tefsirlerin şu neticesi vardır ki, her durumda, kendileri için utandıkları sapkınlık taraftarları ve onların takipçileri, kendilerini önder ve yazar olarak tanırlar.

Contre tous, contre notre Épiphane et contre notre propre cause, je discute brièvement. Et en effet, ceux d’entre eux qui déplaisent à toute cette affaire, par leur opinion, commandent l’hérésie, des mystères abscons et cachés, enlevant par écrit la plus grande et la plus feinte protection de la vérité. Car ils extorquent ceci ; par lequel les sectes identitaires montantes et le retour des mensonges sont puissamment chassés de nous et peuvent être renversés. En effet, l’esprit de celui qui est déterminé à tenter ou à défendre l’hérésie est jeté dans toute l’audace sans aucune honte. Mais il n’y a aucun de ces défenseurs d’opinions absurdes qui, une fois convaincu d’erreur, ne rougisse d’être condamné. Que tous les hérétiques soient, en effet, comme ils le sont, blindés de fer : qu’ils soient perspicaces : qu’ils s’imaginent, dans l’ardeur et l’agitation mêmes de la dispute, résister plus âprement : cependant quiconque a appris cela ; et quiconque a découvert, par les témoignages certains des anciens, que ces dogmes ont été reconnus et répudiés par les anciens Pères et Conciles, et par le consentement public des chrétiens, avant que ceux-là mêmes, qu’il suit, en soient les interpolateurs ; Il n’y aura guère, je crois, quelqu’un dont l’entêtement pourrait être brisé et maîtrisé, qui n’aurait pas au moins des accès et des impulsions plus languissantes ; et peu à peu, refroidi et affaibli, il s’effondre. C’est pourquoi les commentaires qui sont écrits sur les hérésies ont ceci de particulier que dans chaque cas les partisans de la perfidie et leurs disciples, dont ils rougissent, reconnaissent comme chefs et auteurs.

Iam qui certas ex Hareſibus ,eaſdémque vel obliteratas , vel turpitudine infames omitti iubent , difficilem quandam moderationem postulant : cuius ne ipsi quidem usum ,rogati à nobis , expediant. Etenim si hoc certò polliceri poſſent; opinionum illa portenta , postquam oppreſſa , ac sepultae semel eſſent , nunquam , nisi in libris extarent, emersura denuo , neque ſuis ex illis buſtis , accineribus excitanda ; nihil consilio huic istorum praeuertendum putarem. Sedcum nihilominus ſtatis temporum interuallis eadem illa monftra amputata toties , ac iugulata reuiuiscant : cum idem Haeresum illarum architectus , inuentórque Diabolus , etiam omni librorum extinctâ memoria, perseueret : cum ijsdem artibus , et machinis , eademque ad illas inſtaurandas calliditate ac nequitia fit praeditus : neque nos istorum ille delectus adiuuat ; et aduersus redintegrati morbi periculum pristina illa certißimáque subsidia comparanda sunt . Potuerit sanè ante annos aliquot ,imo ſaecula , deſignatio illa certarum Haereseon ad scribendum , et opportunitas iactari ; cum pauciores adhuc essent , nec tam diuerfis ac dißimilibus ex formis , prodigijſque conflatae. Hoc quidem tempore ,quo emortuas pridem superiorum aetatum haereſes reuocatas in lucem , ac renouatas cernimus , ne dubitationi quidem illi , ac quaestioni locus amplius est relictus. Quod enim fuit in omni antiquitate genus opinionis ac sectae tam horrendum , tam inusitatum , et obſoletum ? quis tam obſcanus, et abominandus error? quod perfidiae genus tam palam omnium voce condemnatum , quod non parentum nostrorum memoria fautores aliquos , ac ſectatores habuerit? Parum est de Arianis illis conqueri , aut Macedonianis , Eunomianis , Nestorianis , et ijs etiam antiquioribus Manichaeis , Sabellianis , Samosatenis : caeteráſque veteris Ecclesiae faces ac tempestates perſequi : in quibus prater dogmatis falsitatem nulla , aut obscura fæditatis diſciplina fuit : qua omnesin Germania , Polonia , Pannonia , Rußia , alibi denique renatae ad hanc diem graſſari , et increbreſcere dicuntur. Illae ipſae sordidißimarum libidinum inuentrices Haereſes, ac magiſtrae, quæ promiscuos concubitus , ac reliquam corporis turpitudinem ostentabant, quæque uno Gnoſticorum vocabulo contineri nonnunquam ſolent , ijſdem in locis in Adamianos , Pikardos, Valdenses, Lugdunenſes pauperes , caeteraque portenta veriùs quàm nomina redundarunt. Veniam ad Galliam nostram , ac nouißimam Caluiniani labem dogmatis , atque peſtem, quae in illius gremio consedit . De qua verißimè hoc mihi videor eſſe dicturus : velut sentinam illam orbis esſe terrarum , inquam veterum , et recentium ſectarum, errorúmque colluuies confluxit : ac quicquid Haereſeon hactenus extitit , de quo legere aliquid, vel audire potuimus , ex eo libatum eſſe , ac deriuatum aliquid ; atque ex abhorrentibus monstrorum omnium partibus, ac figuris , ultimum illud , ac reliquis horribilius esse concretum.

Şimdi, bazı Tavşanların, hatta ya tamamen silinmiş ya da ahlaksızlıklarıyla ünlenmiş olanların bile çıkarılmasını emredenler, belirli bir zorlu ılımlılık talep ediyorlar: Bizden talep edildiğinde, kendileri bile bu ılımlılığın kullanılmasını kolaylaştırmıyorlar. Zira eğer bunu kesin olarak vaat edebiliyorlarsa; Bu tür düşünce harikaları, bir kez bastırılıp gömüldükten sonra, kitaplarda gün yüzüne çıkmadıkça bir daha asla ortaya çıkmayacak, küllerinden yeniden doğmayacaktır; Ben onların bu tavsiyesini engellemek için hiçbir şey yapılmaması gerektiğini düşünüyorum. Fakat yine de, zaman zaman, sık sık kesilip katledilen aynı canavarlar yeniden canlanırlar: çünkü bu sapkınlıkların aynı mimarı ve mucidi, Şeytan, kitapların tüm hafızası yok olmasına rağmen varlığını sürdürmektedir; Aynı sanatlar ve düzeneklerle, bunları kurmak için aynı kurnazlık ve kötülükle donatılmışlardır; onların bu tercihleri ​​bize yardımcı olmaz; ve hastalığın yeniden ortaya çıkma tehlikesine karşı, o kadim ve en kesin yardımın sağlanması gerekir. Gerçekten de birkaç yıl önce, hatta yüzyıllar önce, bazı sapkınlıkların yazıya geçirilmesi ve bunu yapma fırsatının bulunmasıyla övünülüyordu; çünkü sayıları daha azdı ve biçim olarak da o kadar çeşitli ve farklı değillerdi ve muazzam bir şekilde kaynaşmışlardı. Gerçekten de, geçmiş çağların çoktan ölmüş sapkınlıklarının yeniden gün yüzüne çıkarılıp yenilendiğini gördüğümüz şu zamanda, artık şüpheye ve soruya yer kalmamıştır. Antik çağda bu kadar korkunç, bu kadar alışılmadık ve bu kadar çağdışı hangi görüş ve mezhep vardı ki? Bu kadar iğrenç ve iğrenç bir hata ne olabilir? Herkesin sesiyle bu kadar açıkça kınanan, atalarımızın hafızasında hiçbir destekçisi ve takipçisi olmayan nasıl bir hainliktir bu? Ariusçular, Makedonyalılar, Eunomiyalılar, Nesturiler ve hatta daha da eski Maniheistler, Sabellianlar, Samosatenler hakkında şikâyet etmek yeterli değildir: ve eski Kilise’nin meşalelerinin ve fırtınalarının geri kalanı onları takip etti: ki bunlarda dogmanın yanlışlığından başka hiçbir şey yoktu, veya belirsiz bir nefret disiplini: bunların hepsinin sonunda Almanya, Polonya, Pannonia, Rusya ve başka yerlerde yeniden doğduğu ve bugüne kadar gelişip arttığı söyleniyor. Aynı sapkınlar ve öğretmenler, en iğrenç şehvetlerin mucitleri, bazen bir Gnostik terimde yer alan ahlaksız ilişkileri ve diğer bedensel pislikleri sergileyenler, aynı yerlerde Adamianlar, Picardlar, Valdensler, yoksul Lugdunenler ve diğer isimlerden daha gerçek alametler taştı. Gelelim bizim Galya’ya, Kalvinist dogmanın son lekesine ve onun koynuna yerleşen belaya. Bunun hakkında kendi kendime en doğrusunu söylediğimi sanıyorum: Dünyanın o pisliği gibi, eski ve yeni mezheplerin dünyaları da birbirine aktı ve yanılgıların birleşmeleri birbirine aktı: ve bugüne kadar var olmuş, hakkında bir şey okuyabildiğimiz veya duyabildiğimiz her türlü sapkınlık, ondan bir adak ve ondan türemiş bir şeydir; ve bütün canavarların iğrenç kısımlarından ve şekillerinden, sonuncusu ve hepsinden en korkuncu, betondur.

Or, ceux qui ordonnent d’omettre certains Lièvres, même ceux qui sont soit effacés, soit infâmes pour leur turpitude, exigent une certaine modération difficile : dont ils ne facilitent pas l’usage eux-mêmes, lorsque nous le leur demandons. Car s’ils peuvent promettre cela avec certitude ; Ces merveilles de l’opinion, une fois supprimées et enterrées, ne pourront jamais, à moins d’être mises au jour dans les livres, réapparaître ni renaître de leurs cendres ; Je pense que rien ne devrait être fait pour contrecarrer ce conseil. Mais néanmoins, à intervalles de temps, ces mêmes monstres, si souvent amputés et massacrés, ressuscitent : tandis que le même architecte et inventeur de ces hérésies, le Diable, a continué d’exister même après que toute mémoire des livres se soit éteinte : Il est doté des mêmes arts et des mêmes artifices, et de la même ruse et de la même méchanceté pour les établir : Et ce choix ne peut pas nous aider ; et contre le danger renouvelé de la maladie, il faut se procurer cette aide ancienne et très certaine. Il se pourrait bien que ce soit il y a quelques années, voire des siècles, que l’on se soit vanté de la désignation de certaines hérésies pour qu’elles soient écrites, et de la possibilité de le faire ; car ils étaient encore moins nombreux, et pas si divers et dissemblables dans leurs formes, et étaient prodigieusement fusionnés. En effet, à l’heure où nous voyons les hérésies disparues depuis longtemps des âges passés ramenées à la lumière et renouvelées, il n’y a plus de place pour le doute ou la question. Car quelle sorte d’opinion et de secte y avait-il dans toute l’antiquité d’aussi horrible, d’aussi insolite et d’aussi désuète ? Quelle est une erreur si obscène et si abominable ? Quelle sorte de perfidie est si ouvertement condamnée par la voix de tous, qu’elle n’ait eu aucun partisan ni aucun adepte dans la mémoire de nos ancêtres ? Il ne suffit pas de se plaindre de ces Ariens, ou des Macédoniens, des Eunomiens, des Nestoriens, et de ces Manichéens, Sabelliens, Samosatènes encore plus anciens : Et le reste des torches et des tempêtes de la vieille Église suivit : dans laquelle, à part la fausseté du dogme, il n’y avait pas, ou l’obscure discipline de la haine : où tous en Allemagne, en Pologne, en Pannonie, en Russie et ailleurs, enfin nés de nouveau, sont dits bénis et augmenter en nombre en ce jour. Ces mêmes hérétiques et docteurs, inventeurs des plus sordides convoitises, qui affichaient des relations sexuelles sans lendemain et d’autres souillures corporelles, qui sont parfois contenues dans un terme gnostique, dans les mêmes endroits parmi les Adamiens, les Picards, les Vaudois, les pauvres Lugdunens et d’autres présages plus vrais que les noms ne débordaient. J’en viendrai à notre Gaule, à la dernière tache du dogme calviniste, et à la peste qui s’est installée dans son sein. Dont je crois sincèrement devoir dire ceci : comme ce cloaque du monde, le cloaque des mondes, dis-je, des sectes anciennes et récentes, et des erreurs, s’est accumulé ; et toute hérésie qui a existé jusqu’ici, dont nous avons pu lire ou entendre quelque chose, en a été une libation, et quelque chose qui en a dérivé ; et parmi les parties et les formes abominables de tous les monstres, ce dernier, et le plus horrible de tous, est le béton.

Quamobrem cùm etubique terrarum , et hic apud nos priſcaerum ſeſe Haereseon, ac sectarum venena diffundant, ad illa , quae supra dixi , praesidia confugiamus , et medicorum imitemur industriam. Quorum maiores cum eofdem humanis ingruere corporibus ,ac recurrere morbos intelligerent , eorum origines , progreßiones , proprietates , casuum , atque euentorum exempla , tum remedia diligenter in libris notarunt: quae dum posteri legunt, contra illos ipsos alieno se usu , experientiaque confirmant. Ita nobis , quibus aßiduum est ijsdem cum erroribus , velut morbis ex interuallo recrudeſcentibus , ac iam antè cognitis, certamen ineundum, utiles ſunt commentarij antiquarum Haereſum: ex quibus non earum modò notitiam adipiſcimur; sed ad illas etiam , ubi renata fuerint, profligandas , eadem paramus auxilia, quibus ,cum primùm nascerentur, extinctae sunt .

O halde, mademki sapkınlık ve mezhep zehirleri bütün dünyada ve aramızda yayılıyor, gelin yukarıda zikrettiğim korunma yollarına sığınalım ve hekimlerin çalışkanlığını taklit edelim. Ataları, hastalıkların insan vücuduna saldırdığını ve tekrarladığını anladıkları için, bunların kökenlerini, gelişimlerini, özelliklerini, vaka ve olay örneklerini ve çarelerini kitaplara dikkatle kaydetmişlerdir: bunlar, gelecek nesiller tarafından okunduğunda, başkalarının kullanımı ve deneyimiyle kendilerine karşı kendilerini doğrulamaktadır. İşte, zaman zaman tekrarlanan ve bildiğimiz hastalıklar gibi, bu hatalarla sürekli karşı karşıya bulunan bizler için, kadim sapkınlıklar hakkındaki yorumlar faydalıdır: Bunlardan yalnızca onlar hakkında bilgi edinmekle kalmıyoruz; Ama yeniden doğduklarında onları kovmak için, ilk doğduklarında söndürüldükleri aynı yardımları hazırlarız.

C’est pourquoi, puisque l’hérésie et les venins des sectes se répandent partout dans le monde, et ici parmi nous, réfugions-nous dans les protections que j’ai mentionnées plus haut, et imitons l’industrie des médecins. Leurs ancêtres, sachant que les maladies attaquent et reviennent dans les corps humains, ont consigné avec diligence leurs origines, leurs progressions, leurs propriétés, des exemples de cas et d’événements, et des remèdes dans des livres : qui, lus par la postérité, se confirment contre eux par l’usage et l’expérience des autres. Ainsi, pour nous, qui sommes constamment confrontés à ces erreurs, comme des maladies qui reviennent de temps en temps, et que nous connaissons déjà, les commentaires sur les hérésies anciennes sont utiles : à partir desquels nous n’en tirons pas seulement connaissance ; Mais pour les chasser, lorsqu’ils renaissent, nous préparons les mêmes moyens avec lesquels ils ont été éteints à leur naissance.

Qua in genere cum multorum Patrum egregiè sit labor, accum laude verſatus ; quem tu tamen, siue diligentia ,siue ubertate eruditionis, ac copia, cum Epiphanio conferas , reperies ex omni antiquitate neminem. Non enim ille breuem duntaxat Haereſcon Indicem caeterorum more conscripsit: quemadmodum Augustinus , Philaſtrius , Hieronymus , Damascenus, copiofiùs etiam Theodoretus, atque alij complures instituerunt : nec illorum tantummodo opiniones ac dogmata , res etiam ab earum authoribus ac principibus gestas accuratißimè propofuit. Sed quibus armis insuper aut illarum petitiones depelli , aut vicißim illae peti, expugnarique poſſent , uberrimè , doctißiméque monstrauit. Quibus etiam de caußis , siue , ut Anastasius Sinaita in Quaestionibus, ac Photius cum Graecis aliis habet, id eft, medicam arcam, siue capsulam , ac thecam, opus illudinſcripſit : vt in eo sciremus contra mortiferos, ac venenatos serpentium morsus , adeoque morbos omnes Haresum ,saluberrima remedia contineri.

Zira bu alanda birçok Babanın eseri mükemmeldir ve övülmüştür; Oysa onu çalışkanlık bakımından Epifanius’la, öğrenim ve zenginliğinin bolluğu bakımından da Epifanius’la karşılaştırın, antik çağlardan hiçbirine benzetemezsiniz. Zira o, yalnızca başkalarının yaptığı gibi kısa bir Sapkınlıklar Dizini yazmadı: Augustinus, Philastreus, Jerome, Damascene ve daha da önemlisi Theodoret ve diğer pek çoklarının kurduğu gibi: ayrıca yalnızca onların görüşlerini ve dogmalarını değil, aynı zamanda bunların yazarları ve önderleri tarafından yapılan eylemleri de büyük bir doğrulukla ortaya koymadı. Fakat o, onların isteklerinin hangi silahlarla geri çevrilebileceğini veya tersine aranıp fethedilebileceğini bol bol ve bilgili bir şekilde gösterdi. Ve bu sebeplerle ilgili olarak, ya da Anastasius Sinaita’nın Sorular’ında ve Photius’un diğer Yunanlılarda söylediği gibi, yani bir tıbbi sandık veya kapsül ve kutu ile ilgili olarak, o bu eseri kaydetmiştir: böylece içinde ölümcül ve zehirli yılan sokmalarına ve dolayısıyla tavşanların bütün hastalıklarına karşı en sağlıklı ilaçların bulunduğunu bilelim.

Dans ce domaine, comme l’œuvre de nombreux Pères est excellente et a été louée ; Mais que vous le compariez à Épiphane par son zèle, par l’abondance de ses connaissances et de ses richesses, vous ne trouverez personne de toute l’antiquité. Car il n’a pas seulement écrit un bref Index des hérésies, comme d’autres l’ont fait : comme l’ont institué Augustin, Philastrée, Jérôme, Damascène, et plus abondamment Théodoret, et beaucoup d’autres ; il n’a pas non plus exposé avec une grande exactitude non seulement leurs opinions et leurs dogmes, mais aussi les actes accomplis par leurs auteurs et leurs dirigeants. Mais il a montré abondamment et savamment avec quelles armes on pouvait repousser leurs requêtes ou, au contraire, les rechercher et les vaincre. Et concernant ces causes, ou, comme le dit Anastase Sinaita dans ses Questions, et Photius avec d’autres Grecs, c’est-à-dire un coffret médical, ou une capsule, et un étui, il a inscrit cet ouvrage : afin que nous puissions savoir qu’il contient les remèdes les plus sains contre les morsures mortelles et venimeuses de serpents, et ainsi toutes les maladies des lièvres.

Quocirca perſaepe ſum equidem Augustinum, vehementérque miratus : qui in libro de Haeresibus ad Quod vult Deum, cum Epiphanij meminit , haec de illo in Praefatione posuit: Noſter vero Epiphanius Cyprius Epiſcopus ab hinc non longè humanis rebus exemptus , de octoginta Hæresibus loquens , ſex libros etiam conscripsit , hiſtorica narratione commemorans omnia , nulla disputatione aduersus falsitatem pro veritate decertans. Breues sanè sunt hi libelli : et si in vnum libellum redigantur, nec ipse erit noſtris, vel aliorum quibusdam libris longitudine comparandus. Huius breuitatem si fuero in commemorandis Hæresibus imitatus , quid à me breuius poſtulare, vel expectare debeas, non habebis. Haeccine, quaeſo, de Epiphanij Panario Augustinum scribere ? affirmare opus esse perbreue ; et, ſi in vnum libellum redigatur, tam mediocri mole , et amplitudine futurum ? negare denique aliud ijs in libris, praeter simplicem Haereſeon historiam , sine vlla mendacij oppugnatione tractari? Atqui et uberrimi sunt de Haeresibus Epiphanij libri : et aduersus singulas fusè , accuratéque disputat: nec illud ipſum postremò , quod omiſſum ab Epiphanio , à ſe verò factum iri dixerat; ut aduersus singulas Haereſes dissereret , aut in illo de Haeresibus libello , aut in alio Augustinus ipse præstitit. Nihil enim praeter ſectarum omnium summam errorúmque capita complexus est. Quod postremum vt admirationem auget; ita prius illud non leuem suspitionem facit , Epiphanij Panarium ipsum , opusque aduersus Haereſes integrum Augustinum nondum , illa cum scriptis proderet vidiſſe : sed illius duntaxat Epitomen , atque eiuſdem fortaßis Anacephalaeosin, siue Breuiarium ex singulorum Tomorum , et Haereſeon argumentis , et capitibus collectum. Quanquam illud etiam mouet , quòd in ſex libros a  erit Epiphanij opus eſſe partitum. At id secus se habet. Nam in tres duntaxat libros tribuitur. Libri omnesin tomos septem. Quare illud Augustini singulare, est quod LV II Haeresi , quam Psallianorum vocat, Maſſalianorum Epiphanius, subtexuit: Proinde ille de octuaginta Hæresibus separatis viginti , quas ante Domini aduentum extitiſſe , ſicut ei visum est, computauit, reliquas post Domini aſcenſum natas ſexaginta , breuissimis libris quinque comprehendit , atque omnes in ſex libros totius eiuſdem ſui operis fecit concludi. Tres in Libros Panarium omne diuiditur. Primus Tomos continet tres : quorum in priore viginti illae sunt Chriſto antiquiores Haereſes. Alter earum, quae post Chriſtum exorta sunt ,tredecim colligit.Totidem postremus. Ac si librorum nomine Tomos Augustinus intelligit , dempto superiore illo, qui viginti ex Haeresibus constat, reliqui ſex erunt, non ſeptem. Quare fuerit illius Operis ,siue Epitomes alia ratio , partitioque neceſſe eſt, quod ſe Augustinus legisse , et imitari voluiſſe demonstrat.

Bu nedenle ben sık sık Augustinus’a hayran oldum ve onu çok sevdim: O, On Heresies to Quod vult Deum adlı kitabında Epiphanius’tan bahsederken, önsözde onun hakkında şunları söyledi: Kıbrıs Piskoposu olan ve kısa bir süre önce insan işlerinden muaf tutulan Epiphanius da seksen sapkınlıktan söz ederek, hepsini tarihsel anlatımlarla anan ve gerçeğin uğruna hiçbir tartışmaya girmeden yalana karşı mücadele eden altı kitap yazdı. Bu küçük kitaplar gerçekten kısadır ve eğer bunlar tek bir küçük kitaba indirgenseydi, uzunluk bakımından bizimkilerle veya başkalarının kitaplarıyla karşılaştırılamazdı. Eğer ben onun sapkınlıkları zikretmedeki kısalığını taklit edersem, benden bundan daha kısasını isteyemez veya bekleyemezsiniz. Augustinus’un Epiphanius Panarius hakkında yazdığı şey bu mu? Çalışmanın çok kısa olduğunu belirtmek gerekirse; ve eğer tek bir kitaba indirgenseydi, bu kadar orta büyüklükte ve kapsamda olur muydu? Son olarak, bu kitaplarda sapkınlığın basit tarihi dışında, herhangi bir şeyin yanlışlığa karşı herhangi bir muhalefet olmaksızın ele alındığını inkar mı ediyorsunuz? Fakat Epiphanius’un sapkınlıklar üzerine olan kitapları çok zengindir: ve her birine karşı kapsamlı ve doğru bir şekilde argümanlar sunar: Epiphanius tarafından atlanan sonuncusunun aslında kendisi tarafından yapılacağını da söylemez; Augustinus, Sapkınlıklar üzerine yazdığı kitapta veya bir başkasında, her bir sapkınlığa karşı tartışmanın bir yolunu kendisi sunmuştur. Zira o, bütün mezheplerin ve sapıklıkların toplamından başka bir şeyi benimsememiştir. Hayranlığı artıran son şey hangisidir; Dolayısıyla, ilk olarak, Epiphanius’un Panarium’unun ve Augustinus’un sapkınlıklara karşı yazdığı bütün eserlerin henüz yazılarıyla birlikte yayınlanmamış olması pek de kuşkulu değildir: sadece Epitome’u ve belki de tek tek ciltlerden derlenen aynı Anacephalaeos veya Breviary ile Heresies’in argümanları ve bölümleri yayınlanmıştır. Epifani’nin eserinin altı kitaba bölünecek olması da duygulandırıcıdır. Ama durum böyle değil. Çünkü yalnız üç kitaba ayrılmıştır. Kitapların tamamı yedi cilttir. Dolayısıyla Augustinus’un o tekil özelliği, Mezmurcular, Masalyanlar adını verdiği LVII Sapkınlıklarını ortaya koyan Epiphanius’tur: Buna göre, seksen ayrı sapkınlıktan yirmisini, uygun gördüğü üzere, Rabbin gelişinden önce var olmuş olarak saydı ve geri kalan altmışını, Rabbin göğe çıkışından sonra ortaya çıkanları, beş çok kısa kitapta topladı ve hepsini tüm eserinin altı kitabında sonlandırdı. Panarium’un tamamı üç kitaba ayrılmıştır. Birinci cilt üç tanedir: Bunlardan birincisinde, Hz. İsa’dan daha eski olan yirmi sapkınlık yer alır. Diğeri ise İsa’dan sonra dirilen on üç kişiyi toplar. Sonuncusu da aynı. Ve eğer Augustinus kitapların adını Tomes olarak anlıyorsa, o zaman Heresies’ten yirmi kitaptan oluşan üsttekini çıkardığında, geriye kalanlar yedi değil, altı olacaktır. Augustinus’un okuduğunu ve taklit etmek istediğini gösterdiği Eser’in veya Özetler’in neden farklı bir nedeni ve bölümü vardı?

C’est pourquoi j’ai souvent été, et j’ai beaucoup admiré, Augustin : qui dans son livre Des hérésies à Quod vult Deum, lorsqu’il mentionne Épiphane, dit ceci à son sujet dans la préface : Notre Épiphane, évêque de Chypre, depuis peu exempté des affaires humaines, parlant de quatre-vingts hérésies, a également écrit six livres, commémorant tous avec un récit historique, et combattant sans disputer le mensonge pour la vérité. Ces petits livres sont en effet brefs : et s’ils étaient réduits à un seul petit livre, il ne serait pas comparable en longueur au nôtre, ni à certains livres d’autres. Si j’imite sa brièveté en mentionnant les hérésies, vous n’aurez rien à me demander ni à attendre de plus court. Est-ce là ce qu’écrit Augustin à propos d’Épiphane Panarius ? Pour affirmer que l’œuvre est très brève ; et, si on le réduisait à un seul livre, serait-il d’une taille et d’une portée aussi modestes ? Enfin, nier que quoi que ce soit d’autre dans ces livres, en dehors de la simple histoire de l’Hérésie, soit traité sans aucune opposition au mensonge ? Mais les livres d’Épiphane sur les hérésies sont très riches : et il argumente contre chacune d’elles de manière approfondie et précise ; il n’a pas non plus dit que la dernière, qui a été omise par Épiphane, serait effectivement faite par lui ; Augustin lui-même a fourni un moyen de discuter contre chacune des hérésies, soit dans ce livre sur les hérésies, soit dans un autre. Car il n’a embrassé rien d’autre que la somme totale de toutes les sectes et de toutes les erreurs. Quelle dernière chose augmente l’admiration ; Ainsi, tout d’abord, ce n’est pas un léger soupçon que le Panarium d’Épiphane lui-même et l’ouvrage complet d’Augustin contre les hérésies ne semblent pas encore avoir été publiés avec ses écrits : mais seulement son Épitomé, et peut-être le même Anacephalaeos, ou Bréviaire rassemblé à partir des volumes individuels, et les arguments et chapitres des Hérésies. Il est également émouvant que l’œuvre d’Épiphane soit divisée en six livres. Mais ce n’est pas le cas. Car il est divisé en seulement trois livres. Tous les livres sont en sept volumes. Ainsi, cette chose singulière d’Augustin est qu’Épiphane, qui sous-tendait les LVII hérésies, qu’il appelle les Psalliennes, les Masaliennes : En conséquence, des quatre-vingts hérésies distinctes, il en a compté vingt, qui, comme il le jugeait bon, existaient avant la venue du Seigneur, et les soixante restantes, qui sont apparues après l’ascension du Seigneur, il les a incluses dans cinq livres très brefs, et il les a toutes conclues en six livres de l’ensemble de son œuvre. L’ensemble du Panarium est divisé en trois livres. Le premier volume en contient trois : dans le premier se trouvent ces vingt hérésies plus anciennes que le Christ. L’autre rassemble treize de ceux qui sont apparus après le Christ. Le dernier est le même. Et si Augustin entend le nom des livres comme Tomes, alors, en retirant le supérieur, qui consiste en vingt livres des Hérésies, les autres seront six, et non sept. Pourquoi une raison et une division différentes de cet ouvrage, ou Épitomes, étaient-elles nécessaires, dont Augustin démontre qu’il avait lu et qu’il souhaitait imiter.

Sed à minuta illa , et angustae diſquiſitione ad id redeo ,quod de Panarij commendatione ac fructu disputare cœperam. Nam ad illud, de quo agebatur , Catholicae religionis patrocinium , et hodiernarum euersionem Haeresum opportunitates innumeras, et adiumenta ſuppeditat. Primùm quodde eius authoritate, propter et Scriptoris vetuſtatem, et illustrem inter Patres dignitatis locum , ne ipsi quidem obtrectatores antiquitatis , acbonorum hostes omnium dubitant. Deinde quod praecipua quaeque decreta fidei, quae opinofißimi homines his temporibus inficiari audent, tam expreßis ab illo testimonijs approbantur; quae autem ijs illi contraria defendunt , suos ad authores ; hoc est Haereticos reuocata veteres , tam grauiter, ac crebrò refutantur; ut quem adhuc falsitatis istius non pudeat, communem antè sensum, quam modestiam, verecundiamque perdiderit.

Fakat o dakikadan ve dar tartışmadan, Panarij’in övgüsü ve meyvesi hakkında tartışmaya başladığım konuya geri dönüyorum. Zira tartışılan şeye, yani Katolik dininin himayesine ve bugünkü sapkınlıkların yıkılmasına sayısız imkân ve yardımlar sağlamaktadır. Birincisi, otoritesi, hem yazarın eskiliği hem de Kilise Babaları arasındaki saygın yeri nedeniyle, antik çağın karalayıcıları ve tüm iyi şeylerin düşmanları bile bundan şüphe etmezler. Sonra, bu zamanlarda en inatçı insanların lekelemeye cesaret ettiği bütün temel inanç hükümlerinin, onun bu açık tanıklıklarıyla onaylandığı; Fakat bunların aksini savunanlar, kendi iddialarını yazarlarına havale ederler; Çünkü kadim insanlar, yani sapkınlar, çok ciddi bir şekilde ve sık sık çürütülüyorlar; Öyle ki, bu yalandan hâlâ utanmayan kişi, haya ve utanmazlık karşısında sağduyusunu kaybetmiş olacaktır.

Mais à partir de cette discussion minutieuse et étroite, je reviens à ce que j’avais commencé à discuter à propos de la recommandation et du fruit du Panarij. Car à ce qui était en discussion, le patronage de la religion catholique et le renversement des hérésies actuelles, il fournit d’innombrables occasions et aides. D’abord, à cause de son autorité, à cause à la fois de l’ancienneté de l’écrivain et de sa place illustre et digne parmi les Pères, même les détracteurs de l’antiquité et les ennemis de toutes les bonnes choses n’en doutent pas. Ensuite, que tous les principaux décrets de la foi, que les hommes les plus opiniâtres de nos jours osent souiller, sont approuvés par de tels témoignages exprès de sa part ; Mais ceux qui défendent le contraire, renvoient le leur à leurs auteurs ; C’est parce que les anciens, appelés hérétiques, sont réfutés si sérieusement et si fréquemment ; afin que celui qui n’a pas encore honte de ce mensonge ait perdu le bon sens devant la modestie et l’impudence.

Haec de Epiphanio noſtro adeò magnificè , ſplendidèque iactata quàm vera sint , planum in singulis Lutheranorum , et Caluinistarum erroribus facerem, si id aut Epiſtolae breuitas sineret , aut alium, quàm te , ( Cardinalis Illustr.) oratio haec à nobis inſtituta respiceret. Sed id aut alio fortasse loco praeſtabimus ; aut ad certos hodiernis è Scriptoribus remittemus ,qui in eam partem ſtudiose, ac sanè utiliter incubuerunt. Tibi verò nota magis illa , quàm mihi sunt ; qui quantus vir Epiphanius fuerit , quantúmque Panarij istius momentum sit , non aliena commendatione, sed ſtudio ipſe tuo, experientiaque didicisti. Ac quicquid hactenus vel de Authoris huius praestantia, vel de Haerescon labe factandarum ratione paulo verbosius explicanui , non id tuâ caußâ , neque ut quod abs te diſceredebeo , hoc te ipſe docerem , pertractare volui : Sed ut consilium de hac editione meum expositum tibi , à téque probatum , manaret ad cateros, tuóque ſe iudicio, et authoritate defenderet. Quam ego praerogatiuam voluntatis , hu manitatiſque tuae dignitate ipsa muneris , ac pretio impetrare malui , quam, quae trita, et peruagata Praefationum ſeges est, ornandis tuis laudibus , ac virtutum tuarum praeconio colligere. Nam apud te de te ut verba faciam, singularis, quae in te est, grauitas , ac modestia non patitur. Neque te ambitiuncula iſta , et, quod eſſe iucundißimum omnium acroama dicitur , ornamentorum tuorum , atque insignium pradicatio delectat. Itaque non alio ſequeſtre , ac conciliatore gratiae tuae usus , quam Epiphanio ipſo , ad tutelam nominis tui , patrociniúmque confugi. Quodut mihi defuturum non eſſe confidam ; facit amor imprimis erga literas tuus : tum pietatis, religioniſque cognitus omnibus , ac perſpectus ardor ; quibus ex ambobus ſtudijs nostrae illae in Epiphanium collatae operae , vigiliaeque proficiscuntur. Faciunt excellentes ingenij artes, virtutéſque catera: quibus Ecclesiae principatum iamdudum publicae omnium vota , ac suffragia deſpondent .Facit postremò prolixus tuus in Societatem nostram, ac multis indicijs perſpectus , atque exploratus animus : tum nonnullus quoque tenuitati nostrae patefactus iamdiu ad benignitatem tuam aditus , ac receptus. Quorum omnium summam breuißima hac , certißimáque voce complectar : Neque te dignius, quàm quod à me modo defertur , offerri tibi munus poſſe ; neque digniorem, cui illud offerrem , te vno reperiri potuiſſe. Vale. Lutetiae Parisiorum , Anno ineunte.

MDCXXII, XVIII. Kal. Febr.

Epiphanius’umuz hakkında bu kadar muhteşem ve görkemli bir şekilde övünerek anlatılan bu şeylerin ne kadar doğru olduğunu, Luthercilerin ve Kalvinistlerin her birinin hatalarını, ya Mektubun kısalığı buna izin verseydi ya da bizim tarafımızdan başlatılan bu söylev size saygı duysaydı, (Şanlı Kardinal) açıklığa kavuştururdum. Ama belki bunu veya şunu başka bir yerde sunarız; veya kendilerini bu yöne gayretle ve gerçekten de faydalı bir şekilde adamış bazı çağdaş yazarlara atıfta bulunabiliriz. Ama sen onları benden daha iyi tanıyorsun; Epifanius’un ne büyük bir adam olduğunu, Panarij’in ne kadar önemli bir adam olduğunu başkalarının tavsiyesiyle değil, kendi çalışmalarınızla ve deneyiminizle öğrendiniz. Ve şimdiye kadar bu Yazarın üstünlüğü veya Sapkınlıkla başa çıkma yöntemi hakkında açıkladığım her şeyi, sizin hatırınız için tartışmak veya sizden öğrenmem gerekenleri size öğretmek istemedim: Ama bu baskı hakkında size sunduğum ve sizin onayladığınız tavsiyem, organizatörlere iletilsin ve sizin yargınız ve otoriteniz tarafından savunulsun diye. Hangi ayrıcalığı, sizin iradenizin onuru, elinizin cömertliği ve makamınızın bedeli ile elde etmeyi, Önsözlerinizin yıpranmış ve bitkin hasadını, onları övgülerinizle süsleyerek ve erdemlerinizi ilan ederek toplamaktan daha çok tercih ettim. Zira seninle birlikteyken senden söz etmeye kendime izin veremem, çünkü sende bulunan eşsiz ciddiyet ve tevazu var. Bu küçük ihtiras da seni memnun etmiyor; akrobasi hareketlerinin en hoşu olduğu söylenen şey ise, süslerin ve nişanlarınla ​​övünmek. Bundan dolayı, adınızın korunması ve himayesi için, Epifanius’tan başka lütfunuzun koruyucusu ve uzlaştırıcısı yoktur. Ondan yoksun kalacağımı ummuyorum; Sizi ayakta tutan şey edebiyata olan sevginizdir: dindarlığınız ve dindarlığınız herkesçe bilinir ve görülür; Epifani dolayısıyla derlediğimiz eserler ve nöbetler bu iki çalışmadan kaynaklanmaktadır. Onlar üstün yeteneklere, sanatlara ve diğer erdemlere sahiptirler: Kamuoyunun istekleri ve herkesin oyu, Kilise’nin üstünlüğünü çoktan taahhüt edecektir. Son olarak, Cemiyetimize olan geniş ilginiz ve birçok belirtilerle incelenip araştırılmış olan zihniniz bunu mümkün kılıyor: o zaman bazıları da, bizim zaaflarımıza maruz kaldıktan sonra, çoktan yaklaşmış ve nezaketinize mazhar olmuşlardır. Hepsini şu kısa ve en kesin sözde özetleyeceğim: Sana şu anda sunduğum armağandan daha değerli bir armağan verilemez; Ve bunu sana sunmaya senden daha layık birini de bulamadım. Güle güle. Paris, Paris, yılbaşında.

MDCXXII, XVIII. Kal. Şubat.

Ces choses sur notre Épiphane, si magnifiquement et si magnifiquement vantées quant à leur véracité, je les exposerais clairement dans chacune des erreurs des luthériens et des calvinistes, si la brièveté de l’épître le permettait, ou si ce discours institué par nous vous concernait, (Illustre Cardinal). Mais peut-être présenterons-nous ceci ou cela dans un autre endroit ; ou nous pouvons nous référer à certains écrivains contemporains qui se sont consacrés à cette direction avec soin, et même avec utilité. Mais vous les connaissez mieux que moi ; Vous avez appris quel homme était Épiphane et quel homme important est Panarij, non pas grâce à la recommandation d’autres personnes, mais grâce à votre propre étude et à votre expérience. Et tout ce que j’ai expliqué jusqu’ici, soit sur l’excellence de cet Auteur, soit sur la méthode de traiter l’Hérésie, je n’ai pas voulu le discuter pour vous, ni pour vous enseigner ce que j’aurais à apprendre de vous : mais pour que mon avis sur cette édition, que je vous ai exposée et approuvée par vous, puisse parvenir aux traiteurs, et être défendu par votre jugement et votre autorité. Prérogative que j’ai mieux aimé obtenir par la dignité même de votre volonté, par la générosité de votre main et par le prix de votre charge, que de recueillir, ce qui est la moisson usée et lassante des Préfaces, en les ornant de vos louanges et en proclamant vos vertus. Car avec vous, je ne peux me permettre de parler de vous, à cause de la gravité et de la modestie singulières qui sont en vous. Cette petite ambition ne vous plaît pas non plus, et ce qu’on dit être la plus délicieuse de toutes les acrobaties, la vantardise de vos ornements et de vos insignes. C’est pourquoi je n’ai d’autre protecteur et conciliateur de votre grâce qu’Épiphane lui-même, pour la protection et le patronage de votre nom. Je ne croirai pas que j’en manquerai ; Votre amour pour la littérature est ce qui vous fait vibrer : votre piété et votre ardeur religieuse, connues de tous et visibles ; De ces deux études proviennent nos œuvres et nos veillées, qui ont été rassemblées pour l’Épiphanie. Ils font d’excellents talents, arts et autres vertus : auxquels les vœux et les votes publics de tous garantiront depuis longtemps la primauté de l’Église. Enfin, votre grand intérêt pour notre Société et votre esprit, examiné et exploré par de nombreux indices, le rendent possible : alors certains aussi, ayant été exposés à notre faiblesse, ont depuis longtemps été approchés et reçus par votre bonté. Je les résumerai toutes dans ce mot bref et très sûr : Aucun don plus digne de toi que celui que je t’offre maintenant ne peut t’être offert ; Et je n’aurais pu trouver personne de plus digne que toi de l’offrir. Au revoir. Paris, Paris, au début de l’année.

MDCXXII, XVIII. Kal. Fév.